Kaapverdische taal Kriol

Crioulo of Kriol is ontstaan ​​vanaf de vroegste jaren van de bevolking aan het einde van de vijftiende eeuw door de dringende behoefte aan wederzijds begrip tussen slaven uit verschillende stammen van Guinee en met Europese kolonisten die voornamelijk uit Portugal komen. Natuurlijk was “reinol” (de taal van het Koninkrijk, dwz Portugees) de grondstof voor de vervaardiging van deze taal, verrassend eenvoudig en duidelijk, gesmeed in de dagelijkse contacten tussen alle deelnemers, in een proces dat begon met een klassieke commerciële communicatie en dat het later een taal zou ontwikkelen die in staat is tot uitdrukking te brengen met ideeën en gevoelens van rijkdom, in staat om taalkundige manifestaties te genereren die zeer rijk zijn, zoals bijvoorbeeld de morna.

Creools is wat technisch gezien een neo-Latijnse taal wordt genoemd en is volledig betrokken bij het Portugees, tot op het punt dat het recentelijk de aandacht trok van taalkundigen die op zoek waren naar resterende elementen van een archaïsch Portugees. Ondanks de wens om een ​​duidelijk gedefinieerde creoolse taal als officiële taal in te voeren, komt het voor in een “landloze”, wat een aanzienlijk aantal geleerden (schoolkinderen) de kritieke situatie brengt waarvoor zonder Portugees te leren (wat niet ophield de officiële taal te zijn) van Kaapverdië), zich niet schriftelijk in het Creools kunnen uitdrukken. Een situatie die dringend aandacht vereist, aangezien het risico bestaat dat een generatie geen toegang tot cultuur krijgt.

Het is essentieel om de bepalingen van de grondwet van Kaapverdië toe te passen, die de voorwaarden moeten scheppen waaronder het Creools de officiële taal van het land kan worden, zoals Portugees.

NUTTIGE ZINNEN EN WOORDENBOEK VAN HET KRIOL DIALECT

Pronunciation: “dj” sounds like “j” like in jungle  – “g” sounds like “gh” ghost – “x” sounds like “sh”like in shade – “lh” sounds like “l” in million – “nh” sounds like “ni” in onion  – “tx” sounds like “ch” like in chain.
The articles do not exist, as well as the variations (gender, number).

ALGEMEEN - NUMMERS

A million – Um milhão
as? – komu?
automobile – car – káru
because? – Pamodi?
before yesterday – Ontonti
cigarette – sigáru
closed – fitchadu
day after tomorrow – otra manham/ depois de manha
do you have a room to sleep? – Bu tem um kuartu pa durmi?
doctor – dotór
double room – kuartu ku kama pa dós algem
drugstore – farmása
Everything is good? – tudu bem, tudu dretu
First – Primeru/Prumer
Fourth – Quarta
Friday – sèsta fera
gasoline – gazólina
gasoline pump – bomba di gazulina
give me – Da-n
good evening – bo noti
good luck – bo sorti
Good Morning – Good Afternoon – buon giorno-bo tardi
grocery / food store – kumida /loja aliméntu
hospital – spital/hospital
how are you? – Moki bu sta?
how do you say in creole? – kumò ki bu ta txoma-l na Kriolu?
how far? – kantu lonji?
how much time? – kantu tempu?
how much? – kantu?
How old are you? – ki idadi bu tem?
I can? – Podi?
I dont understand – n’ ka sta ‘ntendi
I have – I don’t have – m ‘tem- m’ ka tem
I live in – nha morada é
I’m not in a hurry – n ka sta ku presa
mail – Kureio
Monday – Segunda fera
my name is … – nha nomi è…
near – far – pertu – lonji
Open – abertu
Pee – fase xixi
please – Favor
police – pulísia
postcard – pustal
room with private bathroom – kuartu ku kasa-banhu particular
room with two beds – kuartu ku dós kama
rubber (wheel) – pineu
Saturday – Sábado/sábadu
Second – Sugundu/Segund
see you later – ti logu, ti proxima
see you tomorrow – ti manham
Show me – Mostra-n
Sunday – Domingo/ dia dimingu
thanks- for nothing – Obrigadu-de nada
thing – kusa
Third – Tirseru/Terser
Thursday – kinta fera
today – Oxi
tomorrow – Manham
tomorrow morning – Manham de sed/manham sédu
Tuesday – tèrsa fera
very – little – tcheu-poku
wait a moment – spera un momentu
Wednesday – kuárta fera
well – bad – Bem-Mal
what is it? – kel è kusè?
What time is it? – ki óra stá?
what you want? – kusa bu kre?
what’s your name – moki bu tchoma?
where are you going … – na undi ta bai pa …
Where do you live? – undi bu ta mora?
Where? – Undi
who? – kem?
with hot water – ku águ kenti
yesterday – Aont
You speak English? – bu ta papia inglés?Bu ta fala inglés?
1 – one 2 – two 3 – three – 1 um 2 – dós 3 – trés
10-ten 11 – eleven 12 – twelve-10 – dés 11 – onzi 12 – dozi-
1000 thousand – 1000 – mil
13 – thirteen 14 – fourteen 15 – fifteen – 13 – treizi 14 – katórzi 15 – kinzi
16 – sixteen 17 – seventeen 18 – eighteen – 16 – dizaséx 17 – dizaséti 18 – dizoitu
19 – nineteen 20 – twenty – 19 – dizanóvi 20 – vinti
200 two hundred – 200 – duzéntus
30 – thirty 40 – Forty 50 – Fifty – 30 – trinta 40 – korenta 50 – sunkuenta
4 – four 5 five 6 – six – 4 – kuátru 5 – sinku 6 – séx / sax
500 five hundred – 500 – kinhentus
60 – sixty 70 – seventy 80 – eighty – 60 – sasenta 70 – satenta 80 – oiténta
7 – seven 8 – eight 9 – nine – 7 – set 8 – oit 9 – nov /7 – séti 8 – oitu 9 – nóvi
90 – ninety 100 hundred – 90 – noventa 100 – sem

ETEN - DRINKEN - KOPEN

what is there to eat? – kusè bu teni pa-m kumi?
it is at a good price – sta baratu
it’s expensive! – sta karu!
I’m hungry – n-sta ku fómi I am thirsty – n-sta ku sedi
the bill, please?- kónta favor?
how much? – è kantu?
I do not understand you – n ka ta konprende
speaks slowly – pur favor, papia digabar
please repeat – torna fla, pur favor
I forgot the money – n diskise di nha dinheru
water – águ
watermelon – balansia
lobster – lagosta
Orange – laranja
roast – ásadu
avocado – bakati/ Abakati
banana – banana
glass – kopu
beer – sarabedja o serveja
beef steak – bifi, bitoki
boiled- ferbedu
bottle- garáfa
pudding- pudim
conch- búziu
cáchupa – katchupa (corn, beans, meat or fish and vegetables)
coffee- coffee with milk – kafé ku leti, galom
stewed goatling – kábritada
beef – kárni
kale – kobi
dinner- djantá
Onion- sabóla
knife- faka
croquettes – króketi (they are usually fish)
spoon- kudjer
sugar cane distillate – grogu – (póntchi + molasses)
espresso – kafé pekenu
bean stew – fixoada
green beans – sapatinha
flour- farinha
fork- gárfu
cheese- kexu
strawberry- murángu
fried – fritádu
fruit- fruta
crayfish- kamárom
Garopa – garopa (a kind of small grouper per serving)
ice cream- jeládu
wheat- trigu
grilled- gredjadu
salade- alfása
milk- leite
lemon- limao
pig- porku
corn- midju
mango- mangi
marmalade- doxi di (guava, papaia )
apple- masam
aubergine- brijéla
menu – ementa
market- merkadu
molluscs and crustaceans- marisku
cow- báka
moray- moreia
bread- pom
potato- batáta ‘ngleza (fried- fritta, ferbédu-boiled)
chili pepper – malgéta o piripiri
sweet pepper – pumentom
fish – serra – pexi – sèra
Polenta- xerem
Chicken- frángu
chicken, chicken soup – kanja di galinha
Octopus- polvu
Tomato- tumáti
Lunch- almusu
Parsley- sálsa
Breakfast – pekenu almusu
Rice – arós
Sauce – modju
Skewer- pintchu
Spinach- spinafre
Fruit juice – sumu
Table- mésa
tè – xá (In Cape Verde it is said for almost anything)
Tuna – atum
Cake – bolu
Napkin- guárdanápu
Egg- óbu
Grapes- uva
Wine – vinhu o binhu (white, red tint)
zucchini- bóbrinha
Fish Soup- kaldu di pexi

Compare